تبدیل حبس به جزای نقدی


در مورد مجازات جایگزین که فصل نهم از قانون مجازات اسلامی به آن اختصاص داده شده است، به این معنا است که جرمی که مجازات اصلی آن حبس تعزیری است، در صورت وجود یکی از دلایل قانونی یا قضایی، می تواند به جای آن مجازات های جایگزینی مانند جزای نقدی، جزای نقدی روزانه، خدمات عمومی رایگان و یا محرومیت از حقوق اجتماعی اعمال شود.

هدف از قراردادن مجازات های جایگزین حبس، به ویژه در قانون مجازات اسلامی سال ۹۲، کاهش تعداد افراد محکوم به حبس تعزیری است و کمک به آن ها برای آماده شدن و بازگشت به جامعه می باشد.

تبدیل حبس به جزای نقدی که در عرف به عنوان خریدن حبس نیز شناخته می شود، یکی از مسائلی است که برای بسیاری اهمیت دارد و به همین دلیل در این مقاله به بررسی آن خواهیم پرداخت.

رونیکس

 

منظور از تبدیل حبس چیست؟

به گفته وکیل دادگستری سایت آریا دادیار در قانون جدید مجازات اسلامی که در سال ۹۲ مصوب شده است، اختصاص دادن فصل نهم به مجازات های جایگزین حبس از ماده ۶۴ تا ۸۷، هدف اصلی آن از کاهش تعداد محکومان حبس تعزیری است. این اقدام به دلیل کاهش تراکم زندان ها و همچنین بر اساس رویکرد جدید فلسفه حقوق کیفری انجام شده است.

در قانون جدید، مجازات بازپروری مرتکبین و آماده سازی آن ها برای بازگشت به زندگی اجتماعی به عنوان هدف اصلی معرفی می شود.

حالت هایی نیز در نظر گرفته شده اند که می توانند منجر به تبدیل مجازات حبس مرتکبین به مجازات های دیگر شوند.

مجازات های جایگزین حبس

مجازات های جایگزین شامل مواردی هستند که اولاً از فرد محرومیت از زندگی اجتماعی به شدت کاهش می دهند و سعی می کنند تا حد امکان به فرد و خانواده اش اجازه داشتن یک زندگی مشابه گذشته از جمله شرایط کاری و تحصیلی عادی مانند سایر افراد جامعه را بدهند.

در مجازات های جایگزین حبس، که برای مرتکبین با توجه به شرایط پرونده ای ایشان مانند نوع جرم، شرایط ارتکاب جرم، میزان پشیمانی مرتکب جرم، گذشت شاکی را در نظر گرفته می شود.

پیش بینی می شود که مرتکب جرم ، بدون اینکه مجبور به تحمل مجازات حبس باشد، از رفتار مجرمانه خود پشیمان شده و از ارتکاب مجدد جرم خودداری نماید.

در ماده قانون چنین آماده است که در صورتی که شاکی مجازات از مجرم گذشت کند و گزینه های تخفیفی مثل نوع جرم و شدت آن، اثرات ناشی از جرم، سن، مهارت، وضعیت اجتماعی و شخصیت متهم و شرایط دیگر متغیر باشند، مجازات جایگزین حبس به جای مجازات حبس تعیین و اجرا می شود.

از مجازات های جایگزین حبس طبق ماده ۶۴ از قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۹۲، می توان به دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی اشاره کرد.

تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی

جرائم عمدی نسبت به جرائم غیرعمدی با مجازات های سختگیرانه تری روبرو می شوند. این امر به دلیل تصمیمات ارادی و آگاهانه مرتکب در ارتکاب جرم است.

مجازات های حبس برای جرائم عمدی بیشتر و سختگیرانه تر است، زیرا قانونگذاران معتقدند که مرتکبان با آگاهی و علم قبلی مرتکب جرم شده اند که باید مسئولیت بیشتری را بپذیرند. این تفاوت در مجازات ها بر اساس اندازه گیری سطح تقصیر و درک مرتکب از عواقب احتمالی ارتکاب جرم بوجود می آید.

  • طبق ماده ۶۵ از قانون مجازات اسلامی، اگر مجازات قانونی جرم ارتکابی تا حداکثر سه ماه باشد، قاضی موظف است مجازات مرتکب را به یکی از مجازات های جایگزین تبدیل کند. در جرائم عمدی که مجازات آن ها تا سه ماه باشد، دادگاه نه تنها اختیار دارد بلکه موظف است که مجازات مرتکب را به یکی از مجازات های جایگزین تبدیل نماید.
  • طبق ماده ۶۵ از قانون مجازات اسلامی، اگر مجازات قانونی جرم ارتکابی شامل ۹۱ روز تا حداکثر ۶ ماه حبس تعزیری باشد و متهم سابقه کیفری نداشته باشد، مجازات نامبرده به مجازات های جایگزین تبدیل خواهد شد. در این حالت، قاضی موظف است که مجازات مرتکب را به یکی از مجازات های جایگزین تبدیل کند . این بند نیز در صورتی که متهم سابقه محکومیت کیفری به دلیل ارتکاب جرائم غیرعمدی داشته باشد، همچنان اعمال می شود.

جرام غیر عمدی و جزای نقدی

در این بند قصد داریم به حالت هایی اشاره کنیم که جرم ارتکابی از نوع غیرعمدی است، اما دادگاه می تواند مجازات اصلی را با مجازات های جایگزین همچون جریمه نقدی تبدیل نماید.

 

عمد برای ارتکاب جرم ایجاد نشده است ولی با توجه به شرایط و موقعیت مورد نظر، دادگاه ممکن است به جای مجازات اصلی، مجازات های جایگزین را تعیین کند. این مجازات های جایگزین معمولاً متناسب با شرایط ویژه جرم و شخص متهم است که عبارتند از :

  • در صورتی که جرم ارتکابی از نوع غیرعمدی باشد و مجازات قانونی آن تا دو سال حبس باشد، دادگاه موظف است مجازات را به مجازات جایگزین حبس تبدیل نماید. در این صورت، مجازات های جایگزین معمولاً به منظور ایجاد فرصت برای بازپروری و بازگشت به جامعه برای متهمان ارتکاب جرم غیرعمدی تعیین می شود.

جمع بندی

اگر مجازات اصلی برابر با حداکثر ۳ ماه حبس باشد، دادگاه می تواند جزای نقدی را بدل از حبس تعزیری تعیین کند، که حداکثر مبلغ آن به ۹۰۰ هزار تومان می رسد.

اما اگر مجازات اصلی شامل حبس تعزیری از ۹۱ روز تا ۶ ماه باشد، یا اگر جرمی مورد نظر در قوانین مصوب تعیین شده نباشد، مجازات جایگزین ممکن است جزای نقدی باشد که بین ۹۰۰ هزار تومان تا ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تعیین می شود.

دیدگاهتان را بنویسید