ورم؛ علت و درمان + چه بخوریم و چه نخوریم؟

نفخ یک پدیده کاملا طبیعی است که در اثر هضم غذایی که می خورید ایجاد می شود. فعالیت دستگاه گوارش گازهایی تولید می کند که گاهی با باد دفع می شود و گاهی از طریق باد روده از بدن خارج می شود. این گوز می تواند در برخی موقعیت های اجتماعی آزاردهنده یا استرس زا باشد. آیا می خواهید بدانید برای نفخ شکم چه بخورید؟ با علل نفخ، راه های کاهش آن و بیماری های مرتبط با آن آشنا شوید، با ما همراه باشید.

نفخ شکم چیست؟

نفخ یا نفخ به معنای آزاد شدن گازهای گوارشی از طریق مقعد است. این زمانی اتفاق می افتد که گازهای گوارشی در روده ها جمع می شوند و کاملا طبیعی است. هنگامی که غذا هضم می شود، گاز در دستگاه گوارش تجمع می یابد که معمولاً از اکسیژن، نیتروژن، هیدروژن، دی اکسید کربن و گاهی اوقات متان تشکیل شده است.

طبق تحقیقات، افراد معمولا 13 تا 21 بار در روز مدفوع می کنند. به طور طبیعی بیماری هایی مانند سندرم روده تحریک پذیر، بیماری سلیاک و گاستروپارزی باعث ایجاد نفخ بیشتر می شود. برخی غذاها نیز این شرایط را تشدید می کنند. در برخی موارد، گاستروانتریت باعث درد و نفخ می شود و بر فعالیت های روزانه فرد تأثیر منفی می گذارد. با تنظیم رژیم غذایی، مصرف داروها و ورزش می توانید ناراحتی ناشی از نفخ را کاهش دهید.

علل نفخ شکم

گاز از دو طریق وارد دستگاه گوارش می شود. هنگام غذا خوردن، هوا را نیز می بلعند که باعث تجمع اکسیژن و نیتروژن در دستگاه گوارش می شود. همچنین وقتی بدن شما غذا را هضم می کند، گازهایی مانند هیدروژن، متان و دی اکسید کربن در آن تجمع می یابد. هر دو روش منجر به نفخ می شود.

1. بلعیدن هوا

بلعیدن مقداری هوا در طول روز هنگام خوردن و آشامیدن طبیعی است. مقدار این هوا معمولا کم است. اگر هوای زیادی را قورت دهید، ممکن است دچار نفخ شدید شوید. این همچنین می تواند منجر به بد شدن گلو شود. ممکن است به دلایل زیر مقدار زیادی هوا ببلعید:

• آدامس؛
• سیگار کشیدن؛
• دندان مصنوعی پهن
• مکیدن اشیایی مانند نوک خودکار؛
• نوشابه بنوشید
• خوردن یا نوشیدن خیلی سریع

2. رژیم غذایی

برخی از غذاهایی که می خورید منجر به نفخ می شوند. پروتئین ها و چربی ها به طور کلی گازهای کمتری نسبت به کربوهیدرات ها در نظر گرفته می شوند. البته برخی از پروتئین ها نیز ممکن است باعث ایجاد نفخ بدبو شوند. غذاهایی که میزان نفخ را افزایش می دهند عبارتند از:

• لوبیا؛
• کلم؛
• بروکلی؛
• مارچوبه؛
• فندقی پیچیده شده
• لوبیا؛
• شیر نر؛
• محصولات لبنی؛
• یک عدد پیاز؛
• گلابی ها؛
• کنگر فرنگی;
• گندم؛
• سبوس جو
• نخود فرنگی؛
• سیب زمینی؛
• ذرت؛
• کشمش؛
• عدس;
• شغل محترم
• سیب؛
• غذاهای سرشار از فروکتوز یا سوربیتول، مانند آب میوه یا آب نبات بدون قند؛
• غذاهای فراوری شده.

هضم این غذاها زمان زیادی می برد و همین امر باعث ایجاد بوی نامطبوع نفخ می شود. همچنین بدن نمی تواند برخی از غذاها را به طور کامل جذب کند. این بدان معناست که این غذاها بدون هضم کامل از روده کوچک به روده بزرگ منتقل می شوند. روده بزرگ حاوی باکتری های زیادی است که می توانند غذا را هضم کنند و گازهای مختلفی تولید کنند. تجمع این گازها منجر به نفخ می شود. البته همه غذاها باعث نفخ معده در همه افراد نمی شوند، بنابراین بهتر است به غذاهایی که می خورید توجه کنید. به این ترتیب متوجه می شوید که کدام غذاها باعث نفخ معده می شوند.

3. بیماری ها

اگر رژیم غذایی شما حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات و قند نیست و هوای زیادی نمی بلعید، نفخ شکم شما می تواند ناشی از یک بیماری باشد. شرایطی که باعث نفخ می شود ممکن است شرایط سلامتی موقت یا حتی بیماری های مزمن گوارشی باشد. برخی از این بیماری ها عبارتند از:

درمان های خانگی برای نفخ شکم

شما می توانید با ایجاد تغییرات ساده در سبک زندگی از نفخ بیش از حد جلوگیری کنید، مانند:

• لیستی از غذاهای خود بنویسید. با این کار متوجه خواهید شد که کدام غذاها باعث تجمع گاز در بدن شما می شوند. هنگامی که غذاهایی که باعث نفخ می شوند را شناسایی کردید، می توانید کمتر از آنها بخورید یا حتی آنها را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
• رژیم غذایی خود را تنظیم کنید. اگر رژیم غذایی شما حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات سخت هضم است، سعی کنید آنها را تغییر دهید. برخی از کربوهیدرات ها مانند برنج و موز هضم راحت تری دارند و برای کاهش نفخ مناسب هستند.
• وعده های غذایی کوچک و مکرر بخورید. اگر به جای 3 وعده غذایی بزرگ، 5 تا 6 وعده غذایی کوچک در روز بخورید، دستگاه گوارش شما راحت تر غذا را هضم می کند.
• هوای کمتری ببلعید. از فعالیت هایی که باعث افزایش حجم هوای بلعیده می شود خودداری کنید. این بدان معنی است که مطمئن شوید که غذای خود را به خوبی می جوید و از سیگار کشیدن، جویدن آدامس و استفاده از آب نبات چوبی خودداری کنید.
• به مقدار زیاد مایعات بنوشید. با نوشیدن آب کافی از یبوست جلوگیری کرده و نفخ را کاهش می دهد.
• ورزش منظم. ورزش باعث بهبود هضم غذا در برخی افراد و کاهش نفخ می شود.
• از پروبیوتیک ها استفاده کنید. پروبیوتیک‌ها، مانند لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم، هضم منظم را تقویت می‌کنند که نفخ را کاهش می‌دهد. این محصولات در اکثر مکمل های غذایی بدون نسخه و غذاهای تخمیر شده مانند ماست یافت می شوند.
• از کمپرس زغال چوب استفاده کنید. اگر یک پد زغالی روی لباس زیر خود قرار دهید، می توانید بوی نامطبوع نفخ را کاهش دهید.
• موضع خود را تغییر دهید برای خلاص شدن از شر گاز اضافی، بهتر است صاف بنشینید.
• از پدهای گرمایشی استفاده کنید. قرار دادن پد گرم کننده یا کیسه آب گرم روی شکم درد و گرفتگی ناشی از نفخ بیش از حد را کاهش می دهد.
• زنجبیل بخور زنجبیل هضم غذا را بهبود می بخشد. هضم بهتر نیز باعث کاهش نفخ و نفخ می شود.

درمان دارویی برای نفخ شکم

داروهای مورد استفاده برای درمان نفخ به علت اصلی آن بستگی دارد. برخی از گزینه های درمانی عبارتند از:

• داروهای بدون نسخه: برای کاهش نفخ می توانید داروهای مختلفی مانند بیسموت ساب سالیسیلات و سیمتیکون را از داروخانه ها تهیه کنید.
• داروهای تجویز شده: برخی از داروهای تجویزی برخی از مشکلات اساسی مانند سندرم روده تحریک پذیر یا رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک که باعث نفخ می شود را درمان می کنند. درمان این عوارض باعث کاهش نفخ می شود.
• مکمل: اگر عدم تحمل لاکتوز دارید، می توانید با مصرف لاکتاز، گاز تولید شده پس از مصرف لبنیات را کاهش دهید. مکمل دیگر آلفا گالاکتوزیداز است که به هضم لوبیا و سبزیجات و کاهش نفخ کمک می کند.

البته قبل از افزودن این داروها و مکمل ها به رژیم غذایی خود، بهتر است با پزشک خود مشورت کرده و مطمئن شوید که این ترکیبات برای شما خطرناک نیستند.

عوارض نفخ شکم

نفخ شدید و مداوم بر سلامت فرد تأثیر می گذارد و ممکن است باعث درد، گرفتگی، نفخ و سایر علائم ناراحت کننده شود. تجمع گاز همچنین می تواند باعث مشکلات سلامت روان شود. به عنوان مثال، نفخ مداوم می تواند استرس زا یا خجالت آور شود.

خلاص شدن از شر نفخ شکم با درمان های خانگی، دارو یا هر دو می تواند خطر این عوارض را کاهش دهد. خوب است که روش های مختلف را امتحان کنید و بهترین روش را پیدا کنید. پزشک شما همچنین می تواند تشخیص دهد که آیا علائم شما ناشی از تجمع گاز است یا خیر.

برای رفع نفخ چه بخوریم؟

1. پروتئین های حیوانی

منابع پروتئین حیوانی حاوی کربوهیدرات و باکتری های روده نیستند. به همین دلیل، اگر می خواهید از تجمع گاز یا نفخ جلوگیری کنید، می توانید از پروتئین های حیوانی استفاده کنید. البته سس ها و خورش ها ممکن است حاوی شکر، سیر یا پیاز باشند که همگی باعث نفخ معده می شوند.

2. سبزیجات

اگر گیاهخوار هستید و نمی خواهید از گوشت حیوانات در رژیم غذایی خود استفاده کنید، غذاهای دیگر نیز برای شما مفید هستند. بسیاری از سبزیجات کربوهیدرات کمی دارند و معمولاً باعث ایجاد نفخ نمی شوند. علاوه بر این، این سبزیجات بسیار خاص هستند و افزودن آنها به رژیم غذایی مفید است. حتی می توانید از این مواد یک سالاد سالم درست کنید و به جای غذای اصلی استفاده کنید. برخی از این سبزیجات عبارتند از:

• فلفل قرمز
• کلم چینی؛
• خیار؛
• رازیانه؛
• سبزیجاتی مانند اسفناج.
• لوبیا سبز؛
• کاهو؛
• گوجه فرنگیها؛
• کدو سبز

3. میوه

بسیاری از میوه ها در کاهش تولید گاز نقش دارند. البته باید از افراط در آن خودداری کنید. بدن شما فقط می تواند مقدار محدودی کربوهیدرات را از میوه جذب کند. هر چه میوه های بیشتری بخورید، بیشتر احتمال دارد که نفخ ایجاد کنید، حتی اگر میوه هایی باشند که گاز کمی تولید می کنند، مانند:

• زغال اخته (زغال اخته)؛
• طالبی؛
• نارنگی؛
• انگور؛
• کیوی؛
• آناناس؛
• زرشک
• توت فرنگی.

4. غذاهای تخمیر شده

باکتری های موجود در غذاهای تخمیر شده مانند ماست قبلاً کربوهیدرات هایی را که باید توسط باکتری های روده تجزیه شوند هضم کرده اند. این باعث می شود روده ها کمتر کار کنند و احتمال نفخ آن کمتر می شود. به طور کلی، باکتری های موجود در غذاهای تخمیر شده برای سلامت روده شما مفید هستند، از جمله:

5. جلد

ممکن است برای شما عجیب باشد که برخی از کربوهیدرات های موجود در محصولات گندم باعث تولید گاز روده می شوند. به جای این محصولات می توانید از گزینه های زیر استفاده کنید:

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بدون علت نفخ شکم دارید یا هر یک از علائم زیر را تجربه می کنید، باید به پزشک مراجعه کنید:

• نفخ شکم؛
• درد معده؛
• گازهای روده ای شدید و مکرر.
• استفراغ.
• اسهال؛
• یبوست؛
• کاهش وزن بی دلیل
• رفلکس اسید
• خون در مدفوع

این علائم ممکن است نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد.

آخرین کلمه

نفخ معده یک مشکل طبیعی است و همه افراد روزانه آن را تجربه می کنند. البته، شرایط اجتماعی یا پزشکی شما ممکن است باعث شود که بخواهید میزان گاز روده را کاهش دهید. گاهی اوقات نفخ بیش از حد ممکن است ناشی از بیماری های زمینه ای یا رژیم غذایی خاص باشد. در هر صورت، تغییرات جزئی در سبک زندگی و رژیم غذایی یا حتی مصرف برخی داروها می تواند نفخ را کاهش دهد. البته فقط در صورت لزوم باید این روش های درمانی را دنبال کنید و گاز روده را در محدوده طبیعی نگه دارید.