برخی اتفاقات در محیط کار اجتناب‌ناپذیرند و ممکن است برای هر کسی رخ دهند. مثلا ممکن است در برخی موقعیت‌های کاری احساس کنید همکارانتان به‌دنبال سوءاستفاده از شما هستند. گرچه این مسئله ناراحت‌کننده است، شناختن علائم سوءاستفاده همکاران و یادگرفتن نحوه برخورد با این رفتار باعث می‌شود بهتر بتوانید از این موقعیت گذر کنید. در این مقاله علائم سوءاستفاده همکاران و روش درست برخورد با این موقعیت را می‌گوییم. با ما همراه باشید.
نشانه‌های سوءاستفاده همکاران
۱. قدردان لطف و کمک‌های شما نیستند
کمک‌خواستن همکارتان از شما برای انجام کارها اتفاقی رایج است که باعث می‌شود علاوه‌بر تقویت ارتباط با همکاران و انجام به‌موقع وظایف اعضای تیم، مهارت‌هایتان را هم توسعه بدهید. گاهی هم ممکن است برای یکی از همکارانتان اتفاقی پیش بیاید و از شما بخواهد در مدت مرخصی او انجام وظایفش را بر عهده بگیرید. این‌گونه درخواست‌ها از طرف همکارانتان تا زمانی قابل‌قبول است که آنها هم در شرایط اضطراری مشابه به شما کمک کنند و باری از روی دوشتان بردارند. اگر همکارانتان مرتب برای انجام وظایفشان از شما کمک می‌خواهند اما به‌ندرت به شما کمک می‌کنند، احتمالا در حال سوءاستفاده‌کردن از شما هستند. درباره ناعادلانه‌بودن این وضعیت با همکارتان واضح و صریح صحبت کنید و بگویید که این رفتارهایش چه احساس ناخوشایندی به شما می‌دهد.
۲. بدون بررسی شرایطتان از شما کمک می‌خواهند
افرادی که در محل کار از دیگران سوءاستفاده می‌کنند، هرگز به وضعیت طرف مقابل توجه نمی‌کنند و برایشان مهم نیست که سر شما خلوت است یا شلوغ و قبل از بیان درخواستشان درباره وضعیت‌تان سؤالی نمی‌پرسند. گاهی علت جویانشدن وضعیت شما استرسی است که به‌خاطر عقب‌افتادن کارها دارند، اما اگر این رفتار مدام تکرار می‌شود و همکارانتان توقع دارند همیشه آماده کمک‌کردن به آنها باشید، لازم است آنها را به وضعیت آگاه کنید و بگویید «وقت انجام کارهای اضافه‌تر از وظایفم را ندارم».
۳. به اوقات فراغت شما احترام نمی‌گذارند
گاهی فشار کاری به‌قدری زیاد می‌شود که بعد از اتمام پروژه یا روزهای کاری پرفشار ترجیح می‌دهید با استراحتی چندروزه خستگی‌تان را رفع کنید. مرخصی‌گرفتن یعنی می‌خواهید چند روزی را به دور از فضای کار و وظایف مختلف استراحت کنید و با خانواده‌تان خوش بگذرانید. وقتی همکار یا مدیرتان در روزهای مرخصی با شما تماس می‌گیرد و می‌خواهد که از راه دور کاری را انجام دهید، یعنی در حال سوءاستفاده از شما هستند. اگر در روزهای مرخصی هم گرفتار همکاران سوءاستفاده‌گرید، صریح و مؤدبانه بگویید «من مرخصی گرفته‌ام و می‌خواهم این چند روز را کار نکنم. ممنونم که درک می‌کنید».
۴. مدیرتان از شما می‌خواهد کارهایی ورای وظیفه‌تان انجام دهید
شاید گاهی مدیرتان از شما بخواهد کارهایی را انجام دهید که جزو وظایفتان نیستند. احتمالا در این شرایط استرس می‌گیرید و مضطرب می‌شوید. در برخی موارد، ممکن است حتی صلاحیت انجام برخی وظایفی را که مدیرتان به شما محول می‌کند، نداشته باشید. اگر توانایی یا علاقه به انجام کارهای اضافه بر سازمان ندارید، این موضوع را با مدیرتان در میان بگذارید و از او بپرسید چرا انجام این‌گونه کارها را به شما محول می‌کند. گاهی دلیل سپردن کارهای ورای وظایفتان به شما این است که شرکت در حال استخدام نیروی جدید است و موقتا به کمک شما نیاز دارند. اگر این وضعیت موقتی باشد، به‌معنای سوءاستفاده نیست ولی اگر مدام از شما خواسته می‌شود کارهای اضافه را رفع و رجوع کنید، باید حتما با مدیر صحبت کنید.
۵. پاداش یا ترفیعی برای انجام کارهای اضافه‌تر دریافت نمی‌کنید
وقتی گروهی پروژه‌ای را پیش می‌برد، این مسئولیت رهبر تیم است که مطمئن شود به جبران زحمات اعضای تیم همه پاداش یا ترفیع یکسانی دریافت می‌کنند. اگر در گروه شما رفتار همکارانتان طوری است که انگار فقط خودشان زحمت کشیده‌اند و زحمات شما را نادیده می‌گیرند، یعنی از شما سوءاستفاده می‌کنند. حتما این موضوع را با مدیرتان مطرح و نارضایتی‌هایتان را بیان کنید.
نکاتی برای مقابله با سوءاستفاده همکاران
۱. حدومرز تعیین کنید
حدومرزداشتن در محل کار باعث می‌شود تعادل بین کار و زندگی‌تان را حفظ کنید. اولین گام برای ایجاد حدومرز در محل کار این است که به همکارانتان بگویید خارج از محل کار تماس کاری را پاسخ نمی‌دهید. البته گاهی وضعیت طوری می‌شود که شاید نیاز به تماس فوری با شما باشد، بنابراین می‌توانید برای شرایط حساس روش ارتباطی مدنظرتان را به آنها اعلام کنید.
۲. به خودتان احترام بگذارید
وقتی برای خودتان ارزش قائل باشید، همکارانتان هم به شما احترام می‌گذارند. اگر مدام همکاران یا مدیرتان از شما توقع دارند کارهایی بیشتر از وظایفتان را انجام بدهید، می‌توانید به ۲ شکل واکنش نشان دهید:
- اگر علاقه‌ای به انجام کارهای فراتر از مسئولیت خودتان ندارید، این موضوع را صریح و مؤدبانه با آنها مطرح کنید.
- اگر مایلید با ماندن بیشتر در محل کار وظایف محول‌شده را انجام‌دهید، با سرپرست تیم درباره مقدار اضافه‌کاری دریافتی به توافق برسید.
۳. ارتباطات خود را بهبود بخشید
خجالت و رودربایستی را کنار بگذارید و با همکارانتان ارتباطی حرفه‌ای برقرار کنید. اگر از شما درخواست کمک دارند، بدون خجالت به آنها بگویید در صورتی برای انجام وظایفشان کمکشان می‌کنید که آنها هم در موقعیت مشابه به شما کمک کنند. مهارت‌های ارتباطی را تقویت کنید و سعی کنید دلیل سوءاستفاده گهگاه همکارانتان را شناسایی کنید.
۴. نه‌گفتن را یاد بگیرید
پس از تعیین حدومرز و تقویت اعتمادبه‌نفس، نوبت به تمرین نه‌گفتن می‌رسد. شما ساعات زیادی از روزتان را در محل کار می‌گذرانید و اگر قرار باشد به هر خواسته‌ای پاسخ مثبت بدهید و چندوظیفه‌ای باشید، خیلی زود خسته می‌شوید. هرگز برای کاری که در قبالش از شما قدردانی نمی‌شود یا پاداشی دریافت نمی‌کنید، وقت‌تان را هدر ندهید. وظایف خودتان را به‌نحو احسن انجام دهید و برای پیشرفت بیشتر تلاش کنید، اما در مقابل سوءاستفاده مدیر و همکارانتان بایستید و به درخواست آنها نه بگویید.
۵. از تکنیک رویارویی استفاده کنید
رویارویی نوعی تکنیک ارتباطی مدیریت تعارض است که به شما امکان می‌دهد مشکل را از طریق گفت‌وگو تجزیه‌وتحلیل کنید. هر وقت متوجه شدید یکی از همکارانتان می‌خواهد از شما سوءاستفاده کند، با لحنی آرام و محترمانه دلیل درخواستش را از او بپرسید. اگر انجام این‌گونه وظایف برایش سخت است، با هم کار مدنظر را انجام دهید تا مشکلش را بشناسد و برای حل آن تلاش کند. با این کار هم به همکارتان کمک کرده‌اید و هم خودتان را از انجام کارهای اضافه بر سازمان نجات داده‌اید.
سخن پایانی
متأسفانه سوءاستفاده همکاران یکی از رایج‌ترین اتفاقات محل کار است. برخی افراد بدون اینکه وضعیت و حجم کاری همکارشان را در نظر بگیرند، از او انتظار انجام وظایف اضافه‌تر دارند. اگر شما هم جزو افرادی هستید که زیاد با این مشکل مواجه می‌شوید، بهتر است از نکاتی که در این مقاله گفتیم استفاده کنید و به این درخواست ناعادلانه پاسخ درستی بدهید.
تابه‌حال متوجه سوءاستفاده همکارتان شده‌اید؟ چه اقدامی برای پیشگیری از تکرار این رفتار انجام داده‌اید؟ لطفا نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.
آداب معاشرت صحیح در محیط کار چگونه است؟
چطور از آسیب‌های پشت‌میزنشینی نجات پیدا کنیم؟