دیسمنوره واژه‌ای پزشکی است که برای قاعدگی دردناک به کار می‌رود. علت قاعدگی دردناک انقباض رحمی برای ریزش لایه داخلی رحم است. درد معمولا قبل از پریود شروع می‌شود و چند روز بعد فروکش می‌کند. در این مقاله درباره دیسمنوره، علت ایجاد آن و روش‌های درمانش توضیحات کاملی می‌دهیم. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
دیسمنوره چیست؟
دیسمنوره عبارتی پزشکی است که برای پریود دردناک یا انقباضات قاعدگی استفاده می‌شود. فرد دچار این عارضه علاوه‌بر انقباض عضلانی، ممکن است علائم دیگری مثل حالت تهوع، خستگی و اسهال نیز داشته باشد. روز قبل یا روز شروع قاعدگی رایج‌ترین زمان گرفتگی‌های قاعدگی است. در بیشتر افراد، علائم دو تا سه روز ادامه دارند.
انواع دیسمنوره
دو نوع دیسمنوره وجود دارد: اولیه و ثانویه. در ادامه، هریک از انواع دیسمنوره را بررسی می‌کنیم.
۱. دیسمنوره اولیه
دیسمنوره اولیه به آن انقباضات قاعدگی گفته می‌شود که هربار در زمان پریود اتفاق می‌افتند و ناشی از مشکل دیگری نیستند. درد معمولا یک یا دو روز قبل از قاعدگی یا در زمان شروع خون‌ریزی شروع می‌شود. این درد خفیف تا شدید در پایین شکم، کمر و ران‌ها ایجاد می‌شود و معمولا دو تا سه روز ادامه دارد. دیسمنوره اولیه نوع شایع‌تر دیسمنوره است.
۲. دیسمنوره ثانویه
اگر پریودهای دردناک به‌دلیل بیماری یا عفونت در دستگاه تولیدمثلی ایجاد شوند، دیسمنوره ثانویه است. درد دیسمنوره ثانویه معمولا زودتر از چرخه قاعدگی شروع می‌شود و بیشتر از انقباضات قاعدگی معمول طول می‌کشد. مثلا ممکن است گرفتگی‌ها را چند روز قبل از قاعدگی حس کنید و درد تا توقف کامل خون‌ریزی ادامه یابد. دیسمنوره ثانویه شیوع کمتری دارد.
آیا دیسمنوره خطرناک است ؟
داشتن درد در دوره قاعدگی طبیعی است. حدود ۶۰درصد از زنان در دوران قاعدگی درد خفیف دارند. حدود ۵ تا ۱۵درصد از افراد دچار قاعدگی دردناک می‌شوند و دردشان آن‌قدر شدید است که فعالیت روزانه آنها را مختل می‌کند. البته این عدد احتمالا بیشتر است، چون بسیاری از افراد قاعدگی دردناک را گزارش نمی‌کنند.
در بیشتر موارد، درد قاعدگی دردناک با افزایش سن و همچنین بعد از زایمان کاهش می‌یابد.
علت قاعدگی دردناک
گرفتگی‌های قاعدگی زمانی اتفاق می‌افتند که ماده‌ای شیمیایی به‌نام پروستاگلاندین با رحم تماس پیدا می‌کند. در دوره قاعدگی، مقدار پروستاگلاندین زیاد و تماس آن با رحم بیشتر است. این مسئله احساس انقباض و ناراحتی را در فرد ایجاد می‌کند. این انقباضات کمک می‌کنند پوشش رحم بریزد و خون و بافت از طریق واژن خارج شود. مقدار پروستاگلاندین قبل از قاعدگی افزایش می‌یابد و به‌محض شروع قاعدگی کم می‌شود. به همین دلیل انقباض بعد از چند روز از بین می‌رود.
چیزی که شما حس می‌کنید، انقباض و استراحت رحم است. عضلات رحم منقبض می‌شوند تا پوشش رحم بریزد. بعضی افراد درد بیشتری حس می‌کنند که به نظر می‌رسد به دلیل تولید بیشتر پروستاگلاندین باشد.
علائم قاعدگی دردناک
اگر پریود دردناکی دارید، احتمالا دچار چنین علائمی می‌شوید:
- درد شدید در شکم؛
- احساس فشار در شکم؛
- درد در لگن، کمر و پایین پاها؛
- سندرم پیش قاعدگی یا پی.ام.اس (PMS)؛
- حالت تهوع، سرگیجه و سردرد.
در بیشتر موارد، درد ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از پریود شروع می‌شود و تا ۴۸ ساعت بعد از پریود ادامه دارد.
ارتباط دیسمنوره ثانویه و گرفتگی عضلانی
درد قاعدگی در دیسمنوره ثانویه به دلیل بیماری‌هایی است که بر اندام‌های تولیدمثلی اثر می‌گذارد، از جمله:
- اندومتریوز: در این بیماری پوشش داخلی رحم (اندومتر) خارج از رحم رشد می‌کند. از آنجایی که این قطعات بافتی در دوره قاعدگی دچار خون‌ریزی می‌شوند، می‌توانند ورم، زخم و درد ایجاد کنند.
- اندومیوزیس: نوعی بیماری است که پوشش رحم درون عضلات رحم رشد می‌کند. این بیماری موجب می‌شود که رحم بزرگ‌تر از حد معمول باشد و خون‌ریزی و درد غیرطبیعی ایجاد کند.
- فیبروئید: توده‌های غیرسرطانی که داخل، بیرون یا در دیواره رحم رشد می‌کنند.
- بیماری التهابی لگن یا پی.آی.دی (PID): نوعی عفونت باکتریایی است که در رحم شروع می‌شود و به سایر اندام‌های تولیدمثلی گسترش می‌یابد. بیماری التهابی لگن ممکن است موجب درد معده یا درد هنگام رابطه جنسی شود.
- تنگی دهانه رحم: گردن رحم به‌دلیل جراحی، درمان یا بیماری‌های دیگر کوچک می‌شود.
- بیماری‌های مادرزادی: بیماری‌های خاص بدو تولد هم ممکن است موجب قاعدگی دردناک شوند. این بیماری‌ها ممکن است موجب شکل نامنظم رحم یا سایر بیماری‌هایی شوند که بر تخمدان و لوله رحمی اثر می‌گذارند.
عوارض قاعدگی دردناک
انقباضات قاعدگی معمولا به خودی خود عوارضی ندارند به‌جز اینکه زندگی روزانه را مختل کنند. اما اگر نوعی بیماری موجب قاعدگی دردناک شده باشد، ممکن است عوارض داشته باشد. مثلا بیماری اندومتروز یا بیماری التهابی لگن ممکن است موجب ناباروری یا بارداری خارج رحمی شود. بنابراین بهتر است برای تشخیص علت زمینه‌ای درد قاعدگی به پزشک مراجعه کنید.
تفاوت گرفتگی طبیعی و دیسمنوره
اگر انقباضات شدید و غیرطبیعی قاعدگی دارید که بیشتر از ۳ روز طول می‌کشند، به پزشک مراجعه کنید. هر دو نوع انقباضات اولیه و ثانویه قاعدگی قابل‌درمان هستند و به همین دلیل باید آنها را بررسی کنید.
پزشک از شما می‌خواهد که علائم و چرخه قاعدگی‌تان را توضیح دهید. همچنین ممکن است آزمایش لگن را انجام دهد. هنگام آزمایش، پزشک به‌کمک آینه مخصوص و انگشت داخل واژن و گردن رحم را بررسی می‌کند. همچنین ممکن است مقداری از مایع واژنی را برای آزمایش بردارد. هدف از آزمایش بررسی بیماری‌های عامل قاعدگی دردناک است. اگر علت مشخصی وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک دیسمنوره اولیه را گزارش دهد.
اگر پزشک به دیسمنوره ثانویه شک کند، باید آزمایش‌های دیگری انجام دهید. پزشک به‌کمک تصویربرداری و سایر آزمایش‌های تشخیصی بهتر می‌تواند رحم و سایر اندام‌های تولیدمثلی را مشاهده کند. ممکن است پزشک آزمایش‌های دیگری را هم پیشنهاد دهد، از جمله:
- سونوگرافی: استفاده از امواج صوتی برای به تصویر کشیدن رحم، تخمدان و سایر اندام‌های تولیدمثلی.
- هیستروسکوپی: استفاده از ابزاری کوچک و دارای چراغ برای مشاهده داخل رحم. تصویر رحم در صفحه‌نمایش نشان داده می‌شود.
- لاپاراسکوپی: ممکن است پزشکی از یک برش کوچک در شکم و لاپاراسکوپ برای مشاهده اندام‌های لگنی استفاده کند.
اگر قاعدگی دردناک به‌دلیل بیماری باشد، پزشک درمورد راه درمان با فرد صحبت می‌کند.
درمان دیسمنوره چیست
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی معمولا اولین درمان قاعدگی دردناک هستند. این داروهای شامل داروهایی مثل ایبوپروفن و ناپروکسن هستند که در داروخانه‌ها موجودند و مقدار پروستاگلاندین بدن را کاهش می‌دهند. می‌توان به‌محض شروع‌شدن انقباضات از این داروها استفاده کرد. اگر نمی‌توانید از این داروها استفاده کنید، می‌توانید سایر مسکن‌ها مثل استامینوفن را امتحان کنید.
ممکن است پزشک داروهایی با دز بالاتر برایتان تجویز کند.
داروهای هورمونی
ممکن است پزشک داروهای کنترل بارداری را به‌عنوان روشی درمانی تجویز کند. افرادی که از داروهای هورمونی استفاده می‌کنند درد قاعدگی کمتری دارند. این داروها را می‌توان به‌صورت قرص، پچ یا حلقه واژنی استفاده کرد.
دستگاه هورمونی داخل رحمی
دستگاه هورمونی داخل‌رحمی یا آ.یو.دی (IUD) می‌تواند به ازبین‌بردن درد کمک کند. در این مورد باید با پزشک مشورت کنید. این دستگاه درون رحم قرار می‌گیرد و تا ۵ سال باقی می‌ماند. دو نوع IUD وجود دارد. اگر قصد بارداری دارید، نمی‌توانید از IUD هورمونی استفاده کنید.
درمان خانگی دیسمنوره
درمان‌های غیردارویی هم برای انقباضات قاعدگی وجود دارد، از جمله:
- استفاده از پد گرمایی یا کیسه آب گرم برای زیر شکم یا کمر در زمان گرفتگی؛
- استراحت بیشتر؛
- پرهیز از غذاهای حاوی کافئین؛
- پرهیز از سیگار و نوشیدنی‌های الکلی؛
- ماساژ کمر و شکم؛
- ورزش منظم. (افرادی که ورزش می‌کنند درد قاعدگی کمتری دارند.)
اگر دیسمنوره ثانویه دارید، درمورد درمان علت زمینه‌ای با پزشک صحبت کنید. درمان ممکن است شامل داروهای ضدبارداری، سایر داروها یا جراحی باشد.
درمان‌های جایگزین
افراد دچار پریودهای دردناک معمولا برای مقابله با درد روش‌های طبیعی پیدا می‌کنند، از جمله:
- یوگا؛
- طب سوزنی و طب فشاری؛
- تمرینات آرام‌بخش یا تنفسی؛
- مصرف غذاهای ضدالتهابی مثل گیاهانی با برگ سبز، زنجبیل و مغزها و نوشیدن چای سبز؛
- مصرف مکمل‌هایی مثل ویتامین دی (D) و منیزیم که به کاهش التهاب کمک می‌کنند.
پیشگیری از دیسمنوره
شما نمی‌توانید از دیسمنوره پیشگیری کنید، اما رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم می‌تواند از شدت‌گرفتن انقباض جلوگیری کند.
مراجعه به پزشک
اگر قاعدگی‌های دردناک دارید و نمی‌توانید کارهای روزانه را انجام دهید، به پزشک مراجعه کنید. انقباضات خفیف طبیعی هستند، اما انقباضات شدید و دردی که مانع از فعالیت می‌شود به درمان نیاز دارد. بررسی قاعدگی و روزهایی که درد شدید دارید، ممکن است کمک‌کننده باشد. همچنین اگر علائم دیگری مثل سردرد یا خون‌ریزی شدید دارید، به پزشک اطلاع دهید.
در بعضی موارد دیگر هم باید به پزشک مراجعه کنید، از جمله:
- در گذشته درد قاعدگی نداشتید ولی اکنون دارید؛
- درد قاعدگی شدیدتر شده است؛
- درد قاعدگی طولانی‌تر شده است؛
- رابطه جنسی شما دردناک است؛
- بین پریودهایتان درد دارید (مشابه درد قاعدگی)؛
- بین پریودهایتان خون‌ریزی دارید یا قاعدگی شما نامنظم است.
ممکن است پزشک درمورد زمان شروع قاعدگی، مدت وجود علائم، داشتن رابطه جنسی یا وجود علائم در سایر افراد خانواده از شما سؤال بپرسد.
شما بگویید
شما چقدر با دیسمنوره آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال دچار قاعدگی دردناک شده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
